Ένα μικροσκοπικό άγαλμα του Βούδα του 12ου αιώνα που είχε κλαπεί από ένα μουσείο στην Ινδία πριν από πέντε δεκαετίες, επιστράφηκε πίσω στη χώρα.
Αυτή είναι η ιστορία μιας ενδιαφέρουσας «επιστροφής» που θα λάβει χώρα στον κόσμο της τέχνης. Ένα άγαλμα του Βούδα του 12ου αιώνα επέστρεψε πρόσφατα από τη Βρετανία στην Ινδία αφού εντοπίστηκε και αναγνωρίστηκε από τη Lynda Albertson (μέλος της Ένωσης για την Έρευνα στο Έγκλημα κατά της Τέχνης (ARCA)) και τον Vijay Kumar (από το India Pride Project) όταν επισκέφτηκαν ένα εμπορική έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μετά την αναφορά τους, η βρετανική αστυνομία παρέδωσε αυτό το άγαλμα στην Ύπατη Αρμοστεία της Ινδίας στο Λονδίνο.
Αυτός ο διαλογισμός στα Βούδας άγαλμα από μπρούτζο με ασημένια διακόσμηση σε αυτό αναγνωρίστηκε από την Αρχαιολογική έρευνα της Ινδίας (ASI), τον κρατικό οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την αρχαιολογική έρευνα και τη συντήρηση και τη διατήρηση ιστορικών μνημείων στη χώρα.
Η ASI δήλωσε ότι αυτό το άγαλμα είχε κλαπεί το 1961 από ένα μουσείο στη Nalanda στο Bihar στη βόρεια Ινδία. Αυτό το άγαλμα άλλαξε αρκετά χέρια πριν φτάσει στο Λονδίνο προς πώληση. Η αστυνομία του Ηνωμένου Βασιλείου ενημέρωσε ότι διάφοροι έμποροι και ιδιοκτήτες που είχαν το άγαλμα δεν γνώριζαν ότι είχε κλαπεί από την Ινδία και έτσι δικαιωματικά συνεργάστηκαν με τη Μονάδα Τέχνης και Αντίκες της αστυνομίας για την έρευνα και την επακόλουθη επιστροφή.
Σχεδόν πριν από 57 χρόνια, περίπου 16 ανεκτίμητα χάλκινα αγάλματα εξαφανίστηκαν από τη Nalanda στο Μπιχάρ στην Ινδία. Κάθε ένα από αυτά τα αγάλματα ήταν ένα εξαιρετικό έργο τέχνης. Το συγκεκριμένο άγαλμα απεικόνιζε τον Βούδα να κάθεται μέσα bhumisparsha mudra (χειρονομία που αγγίζει τη γη) και είχε μήκος έξι και μισή ίντσες.
Ο Vijay Kumar του India Pride Project διεξήγαγε έρευνα για αυτό το κομμάτι που έλειπε. Ανήκει στο Chennai αν και αυτή τη στιγμή εργάζεται στη Σιγκαπούρη ως γενικός διευθυντής. Ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η έρευνα για το αντικείμενο που λείπει, ο Vijay Kumar είχε αρκετές συνομιλίες με τον Sachindra S Biswas, τον πρώην γενικό διευθυντή της ASI. Εκείνη την εποχή, ο Kumar δεν είχε στοιχεία για αυτό. Λέει ότι τα περισσότερα μουσεία στις δυτικές χώρες απαιτούν φωτογραφική απόδειξη αρχαιοτήτων που είχαν κλαπεί από τη συλλογή τους, ενώ η ASI δεν ήταν πολύ καλή στο να διατηρεί φωτογραφικά αρχεία. Ευτυχώς για τον Kumar, ο Biswas είχε κρατήσει λίγες φωτογραφίες μερικών από τα αγάλματα το 1961 και το 1962 μαζί με τις λεπτομερείς περιγραφές τους. Με βάση αυτές τις λεπτομέρειες, ο Kumar αποφάσισε στη συνέχεια να παρακολουθήσει τα 16 κλεμμένα αντικείμενα στη διεθνή αγορά τέχνης.
Συμπτωματικά, πριν από λίγα χρόνια η Lynda Albertson (του ARCA) και ο Kumar είχαν συνεργαστεί σε λίγα έργα και γνώριζαν καλά ο ένας τον άλλον. Έτσι, όταν η Albertson ενημέρωσε για την επίσκεψή της στο The European Fine Arts Fair, ο Kumar τη συνόδευσε. Στην Έκθεση, καθώς ο Kumar ανακάλυψε ότι το άγαλμα αναγράφεται λανθασμένα ως του 7ου αιώνα αντί του 12ου. Στη συνέχεια συνέκρινε τις φωτογραφίες με αυτές που παρείχε ο Biswas και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν το ίδιο κομμάτι εκτός από λίγες τροποποιήσεις και αποκαταστάσεις που έγιναν σε αυτό.
Ο Albertson επικοινώνησε με τον επικεφαλής της Μονάδας Τέχνης και Αντίκες της Εθνικής Αστυνομικής Δύναμης της Ολλανδίας καθώς και της Ιντερπόλ για αποδεικτικά στοιχεία, ενώ ο Kumar ειδοποίησε την ASI στην Ινδία. Ωστόσο, χρειάστηκαν λίγες μέρες για να πείσουν οι δυο τους τις αρμόδιες αρχές και μια ανησυχία ήταν ότι η European Fine Arts Fair έφτανε στο τέλος της. Για να αποτρέψει την περαιτέρω πώληση του αγάλματος του Βούδα, η ολλανδική αστυνομία επικοινώνησε με τον έμπορο την ημέρα ολοκλήρωσης της εμπορικής έκθεσης. Ο έμπορος ενημέρωσε την αστυνομία ότι η εταιρεία πουλούσε το κομμάτι με αποστολή, ο σημερινός ιδιοκτήτης του δεν βρισκόταν στην Ολλανδία και ο έμπορος σχεδίαζε να πάρει το άγαλμα πίσω στο Λονδίνο, εάν το κομμάτι παρέμενε απούλητο.
Ενώ το άγαλμα μεταφερόταν πίσω στο Λονδίνο, ο Albertson και ο Kumar παρέδωσαν τα σημαντικά και απαραίτητα έγγραφα στον αστυφύλακα Sophie Hayes της Μονάδας Τέχνης και Αντίκες της Νέας Σκότλαντ Γιαρντ. Εν τω μεταξύ, ο σημερινός Γενικός Διευθυντής της ASI Usha Sharma έγραψε μια επιστολή στην Ύπατη Αρμοστεία της Ινδίας στο Λονδίνο ενημερώνοντάς τους για την κατάσταση. Ο έμπορος τους ζήτησε μια σωστή ταυτότητα του κομματιού και για τα οποία παρασχέθηκαν τα έγγραφα που ταίριαζαν με τα σημεία ομοιότητας μεταξύ αυτού του κομματιού και των φωτογραφιών του πρωτοτύπου. Ο έμπορος ήταν ακόμα ανένδοτος ότι υπήρχαν περίπου 10 σημεία όπου το άγαλμα δεν ταίριαζε με αυτό της ASI records.
Για τη δέουσα επιμέλεια, ο αστυφύλακας Hayes επικοινώνησε με το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), το οποίο στη συνέχεια κανόνισε έναν ουδέτερο ειδικό να μελετήσει προσεκτικά το άγαλμα. Αυτός ο εμπειρογνώμονας χρειάστηκε λίγους μήνες για να εξετάσει προσεκτικά το κομμάτι προτού το ICOM στείλει μια έκθεση που επικυρώνει τους ισχυρισμούς του Kumar και του Albertson. Ο μπρούτζος κατασκευάστηκε με τη διαδικασία cire perdue ή «χαμένο κερί». Αυτό σημαίνει ότι το κέρινο μοντέλο για το κομμάτι χρησιμοποιήθηκε μόνο μία φορά κάνοντας το άγαλμα αυτόνομο κομμάτι. Μόλις διαπιστώθηκε αυτό, παρατηρήθηκε ότι η ίδια κατεστραμμένη τοποθεσία φαινόταν σε αυτό το άγαλμα όπως σημειώθηκε στο αρχείο του ASI. Η έκθεση συμφωνούσε με την περιγραφή της ASI για τον αποχρωματισμό του μπρούτζου λόγω καύσης.
Μεταξύ άλλων σημείων ομοιότητας, το κλειδί ήταν το δυσανάλογα μεγάλο δεξί χέρι του Βούδα που άγγιζε τη γη, καθιστώντας αυτό το άγαλμα ένα πολύ μοναδικό κομμάτι. Έτσι, ο ιδιοκτήτης και ο έμπορος κλήθηκαν να παραδώσουν το κομμάτι και συμφώνησαν να το παραδώσουν. Η συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί καλό παράδειγμα συνεργασίας και συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου, μελετητών και εμπόρων και διατήρησης της πολιτιστικής διπλωματίας μεταξύ Ινδίας και Ηνωμένου Βασιλείου. Τα περισσότερα εύσημα πηγαίνουν στον Kumar και στον Albertson για την επιμέλειά τους να αναγνωρίσουν ότι το κομμάτι που έλειπε εντοπίστηκε μετά από τόσα χρόνια.
Μόλις το άγαλμα παραληφθεί από την Ινδία, θα τοποθετηθεί σίγουρα στο Μουσείο Nalanda. Η Nalanda έχει μια ιδιαίτερη ιστορική σύνδεση με τον Βουδισμό. Είναι επίσης ο τόπος όπου βρίσκεται το παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου – το Πανεπιστήμιο Nalanda – όπου οι λόγιοι και οι διανοούμενοι συνήλθαν τον 5ο αιώνα π.Χ. Αυτό το μέρος είδε επίσης τον Βούδα να κάνει δημόσιες ομιλίες και κηρύγματα. Πολύτιμα αντικείμενα και πέτρες έχουν λεηλατηθεί από την Ινδία εδώ και αιώνες και τώρα ταξιδεύουν μέσω των καναλιών λαθρεμπορίου. Αυτά είναι ελπιδοφόρα και συναρπαστικά νέα και όλοι οι εμπλεκόμενοι που επέτρεψαν αυτή την επιτυχημένη εύρεση και επιστροφή. Όλοι αισθάνονται χαρούμενοι που μπορούν να διευκολύνουν την επιστροφή αυτού του σημαντικού κομματιού της ινδικής κληρονομιάς.
***
